Bijnaam De grote
Wist je dat Karel de Grote echt groot was? Ongeveer 1 meter 84, voor zijn tijd behoorlijk lang. Misschien weet je ook dat hij 'grote daden' verrichte. En natuurlijk kennen wij hem als heerser over een enorm groot gebied. Over dat laatste gaat deze tekst. Want hoe bestuur je een rijk zo groot als half Europa, zonder telefoon, e-mail of internet?
 

Het Frankische Rijk en veroveringen van Karel de Grote.

Het Frankische Rijk
Bij zijn dood in 814 had Karel een rijk veroverd dat zich uitstrekte van Noord-Duitsland tot Zuid-Italië en van Frankrijk tot het huidige Tsjechië. Hij had natuurlijk al een beginnetje. Van zijn vader Pepijn erfde Karel in 768 het koningschap en de helft van het Frankische Rijk. Zijn broer Carloman kreeg de andere helft. Het Frankische Rijk omvatte zo ongeveer de landen Frankrijk, België, Nederland en de helft van Duitsland. In 771 stierf Carloman, misschien een beetje geholpen door Karel, want dikke vrienden waren de broers niet. Hoe dan ook: vanaf dat moment was Karel de baas in het hele Frankische gebied. Met veldtochten en oorlogen breidde hij zijn gebied verder uit. In 799 vroeg de paus van Rome om hulp, omdat hij door opstandelingen werd verdreven uit Rome. Karel was zelf erg religieus en trok met zijn leger naar Rome om de paus te helpen. Hij sloeg de opstand neer. De paus was Karel zo dankbaar, dat Karel werd bekroond op 25 december 800 tot keizer. Hij was de eerste vorst met de titel keizer sinds de val van het West-Romeinse Rijk.


Bekroning van Karel de Grote tot keizer.

Het leenstelsel
Het rijk van Karel de Grote werd enorm groot. Maar hoe zorg je ervoor dat de mensen in zo'n groot rijk doen wat jij wilt? Om te beginnen deed Karel dat door zijn land slim te verdelen over leenmannen. Ze kregen daarvoor in ruil een stuk land van Karel te leen. Het bleef eigendom van Karel, maar de leenman verdiende aan het land. Er kon bijvoorbeeld graan op verbouwd worden. In ruil beloofden de leenmannen trouw aan Karel. Ze hielpen hem met raad en daad. Ze voerden het bestuur van hun stuk land uit, zoals Karel dat wilde. En als Karel ten strijde trok, dan gingen ze als krijger met hem mee. We noemen dit systeem het leenstelsel.

Zelf reizen
Ook door zelf steeds rond te reizen, hield Karel zijn rijk onder controle. Hij had overal paltsen, een soort paleizen. Met zijn familie en personeel reisde hij over de middeleeuwse wegen. Dat waren voornamelijk modderige karrensporen, dus met al die mensen en spullen was dat een hele onderneming. Met het hele gezelschap trok hij van palts naar palts. Hij verbleef overal een tijdje en besprak belangrijke zaken met de leenmannen uit de streek. Op de plek waar hij verbleef, kreeg hij wat hij nodig had van de plaatselijke leenmannen. Dat was voor hen een vorm van belasting betalen. 

De zendgraaf
Eigenlijk wilde Karel op allerlei plekken tegelijk zijn om te vertellen hoe hij het land wilde besturen. Dat kon natuurlijk niet. Maar daarvoor kon hij gebruikmaken van een zendgraaf. Dat was een belangrijke dienaar, die persoonlijk boodschappen naar de uithoeken van het rijk bracht. De zendgraaf was trouw aan de keizer en zorgde ervoor dat zijn boodschap goed werd begrepen.